İlk Yardımda Bilinmesi Gerekenler!

Kanama, kırık, bayılma, yanık, böcek sokması ve göze yabancı cisim kaçması gibi her zaman karşılaşabileceğimiz sağlık sorunları ile ilgili bilmeniz gereken ilk yardım kuralları bu yazıda.

Kanamalar
- Vücudun herhangi bir yerinde aşırı kanama varsa bunun bir an önce durdurulması hayati önem taşımaktadır.
- Kanayan yeri ve etrafını dikkatlice temizleyip, kanama odağının neresi olduğunu tam olarak anlamaya çalışın.
- Sargı bezi yada temiz bir bezle yaranın üzerini tam olarak kapatıp, elinizle kanayan yerin üzerine baskı uygulayın.
- Kolu yada bacağı yukarı doğru ve kalp seviyesinin üzerine kaldırarak, kan akışını dindirmeye çalışın.
- Bunu yaparken kaldırdığınız kol yada bacakta kırık şüphesi olmadığından özellikle emin olun.
- Yara yeri üzerine sargı bezi yada temiz bir bezle basarak tampon uygulayın. Bunun yarayı tamamen örtmesi gerekmektedir. Bastırarak yara yeri üzerinde dikkatlice basınç uygulayın. Daha sonra sargı bezi ile iyice sarın.
- Kanamanın halen kesilmediği görülürse, daha kalınca bir tamponu aynı sargı üzerinden iyice sarın. Bunun kanama odağının üzerinde ve aşağı yukarı basınç uygulayacak şekilde olmasına dikkat edin.
- Eğer buna rağmen kanama durmuyorsa, kanayan yerin gerisinde, vücuda yakın olan ana atardamarın üzerine elinizle baskı uygulayıp, kan akışının azalmasını sağlayın.
- Ana atardamara 19 dakikadan çok direkt baskı uygulamayın ve damar üzerine herhangi bir sıkı turnike yada bağ bağlamayın.
- Hastayı bacakları gövdeden yukarı durumda olacak şekilde yatırarak derhal bir sağlık kurumuna gönderin.

Küçük deri yaralanmaları ve kanamalar
- Yara üzerinde pis, kir, toz, toprak varsa öncelikle bunları temizleyin; mümkünse temiz ve bol suyla yıkayın. Temiz bir sargı bezi yada bez parçası ile üzerini geçici olarak kapatın. Bir süre yara yerinin üzerine elinizle basınç uygulayarak kanamayı durdurun. Daha sonra temiz bir pamuk parçası ile yaranın üzerini iyice kurulayıp temizleyin. Çıkan kanların oluşturduğu pıhtılar varsa çekip almayın; bunlar kanamanın durdurulmasını sağlayan oluşumlardır.
- Yarayı ve etrafını Betadin solüsyonu ile iyice temizleyin. Bu yaranın mikrop kapmasını engellemeye yarayacaktır.
- Varsa yara bandı ile yara yerini tam olarak kapatın. Yara yeri büyükse steril bir gazlı bez ile yara yerini tam olarak kapatıp, sargı bezi ile sarın.
- Daha sonra yara iyileşinceye kadar düzenli olarak pansuman uygulayın. Yarada sizi endişelendiren bir durum varsa derhal doktorunuza başvurun.

Kırıklar
Kırık şüphesi olan yerde; ağrı, şişlik, duyarlılık, şekil bozukluğu, fonksiyon bozukluğu, hareket anormalliği (olmaması gereken hareket) görülebilir.

Yapılması gerekenler:
- Her zaman öncelikle kanama olup olmadığını kontrol edin. Eğer kanama varsa öncelikle kanamayı kontrol edin ve yarayı sarın.
- Kırık olan yerin hareketine izin vermeyin. Gördüğünüz herhangi bir şekil bozukluğunu asla düzeltmeye çalışmayın.
- Kırık yerin hareketine izin vermeyecek şekilde kol yada bacağı atel ile destekleyin. Bunu yaparken her zaman kırık yerin üzerindeki eklemi de içine alacak şekilde atel uygulaması yapmaya dikkat edin. Eklemin hareketine izin verilmemesi kırık yerinin iyice sabitleştirilmesine olanak sağlayacaktır.

Omurga ve boyun kırıkları
Omurga kırıkları, omurilik zedelenmelerine ve felce neden olabileceği için, daima çok ciddi ve dikkatlice değerlendirilmelidir.
- Hastayı sakinleştirip, kesinlikle kımıldamamasını sağlayın. Hareket etmesine engel olacak şekilde vücudunun etrafını giysi, palto vb. şeylerle destekleyin.
- Boynunu ve başını hiç oynatmayacak şekilde oldukça dikkatli destekleyin.
- Derhal acil tıbbi yardım isteyin.

Bayılmalar
- Bayılan bir kişiyi yere sırtüstü uzatıp, bacaklarını yukarı doğru kaldırın ve rahat nefes almasını sağlayın. Solunum hızını ve nabzını kontrol edin.
- Yanıt durumunu değerlendirin. Anormal bir durum varsa derhal tıbbi yardım isteyin.
- Hasta kendine gelinceye kadar kontrolünüzü sürdürün.
- Hastanın kısa sürede (5-10dk.) kendine gelmesini bekleyin. Gelmiyorsa derhal tıbbi yardım isteyin.
- Hasta kendine gelmeye başladıysa onu sakinleştirerek yavaş yavaş oturma konumuna getirin.
- Düştüğü sırada herhangi bir yerinin yaralanıp yaralanmadığını kontrol edin.
- Yiyecek-içecek vermeyin.

Yanıklar
- Yanığın bulunduğu yer ve yanık alanı önemlidir.
- Yanığın alanı büyüdükçe şok olasılığı artmaktadır. Vücut yüzeyinin %15’inden fazlasını kapsayan yanıklar ölüm tehlikesi oluşturabilir.
- Yanık alanı enfeksiyonlar açısından ciddi bir risk yaratmaktadır.
- Çapı 2-3cm’den büyük, derinin altına kadar inen yanıklar ve elektrik yanıkları mutlaka hastanede doktor kontrolünde tedavi edilmelidir.
- Yanık yeri olaydan hemen sonra temiz soğuk bir suyla, mümkünse musluk altında 5-10 dakika tutulmalıdır.
- Yanık yerine asla yağ, krem, diş macunu, kolonya, pudra gibi maddeler uygulanmamalıdır.
- Eğer yanık yerinde üzerinde içi sıvı dolu küçük kesecikler (veziküller) oluşmuşsa bunlar kesinlikle ellenmemeli ve patlatılmamalıdır.
- Yanık nedeniyle parmak ve ellerde şişme oluşabileceğinden yüzük, saat vb. gibi maddeler çıkarılmalıdır.
- Yanık yerinin enfeksiyon açısından ciddi bir risk taşıdığı kesinlikle unutmamalıdır.
- Yanık alanını ve etrafını Betadin solüsyonu ile temizleyin.
- Temiz bir sargı beziyle yanık yerinin üstünü tam olarak kapatın. Kesinlikle pamuk kullanmayın.
- Yanık yerini basınç ve sürtünmeden korumak gereklidir. Bu nedenle yanık yerinin üzerine çok sıkı bandaj uygulamayın.
- Yanık pansumanı için derhal bir sağlık kurumuna başvurun.

Böcek sokmaları
- Böceğin soktuğu yer kesinlikle kaşınmamalı, üzerine buz yada soğuk kompres uygulanarak şişliğin oluşması azaltılmaya çalışılmalıdır.
- Böceğin soktuğu yer ağız boşluğundaysa (dil, boğaz) oluşabilecek şişlik ve reaksiyon boğulma tehlikesi yaratabilir. Bu nedenle derhal hekime başvurulması yerinde olacaktır.

Gözde yabancı Cisim
- Gözün tahriş olduğu durumlarda temiz ve bol bir suyla göz iyice yıkanmalıdır.
- Bunu yaparken göze kesinlikle elle temas edilmemesi ve ovuşturulmaması uygun olacaktır.
- Steril bir gazlı bez, göz ve çevresini iyice örtecek şekilde kapatılmalıdır. Bunu yaparken uyguladığınız tamponun göze basınç uygulamamasına dikkat edin.
- Şüphelendiğiniz bir durum yada gözde aşırı tahriş varsa, derhal doktorunuza başvurun.